فواید کرم خاکی در باروری و اصلاح خاک باغ و باغچه
در این مطلب به بررسی علمی اثرات مثبت کرم خاکی زنده در باغچه ها و باغات و ویلاها جهت بهبود کیفیت خاک و رشد و سرسبزی بهتر درختان می پردازیم .
گروه ورمی کمپوستینگ با تهیه و تکثیر بهترین نژاد کرم خاکی ( ایزینیا فوتیدا ) و تغذیه کرم های تولیدی با مواد کاملا ارگانیک و مغذی امادگی خود را جهت ارسال کرم خاکی زنده با بستر به همه شهرهای ایران جهت کاربرد تخصصی استفاده در باغچه ها و باغات اعلام می دارد .
فروش کرم خاکی بهترین نژاد
فروش کرم خاکی از بهترین نژاد توسط گروه ورمی کمپوستینگ با گواهینامه معتبر از سازمان جهاد کشاورزی استان البرز و ارسال به همه شهرهای ایران .
فروش کرم خاکی زنده به صورت کرمبستر مولد
گروه ورمی کمپوستنیگ فروش کرم خاکی زنده ( نژاد ایزینیا فوتیدا ) به همراه بستر مولد مختص باروری خاک باغچه ها را در اختیار کشاورزان و باغداران قرار می دهد .
کرمبستر یعنی کرم به همراه کود همانطور که در تصویر مشاهده میکنید .
کرمبستر مولد
کرمبستر مولد دارای تعداد زیادی لارو و تخم کرم خاکی است .
خلاصه ای از فواید وجود کرم خاکی در خاک
با توجه به فعالیـــــــت‌های چندجانبه و بسیار مفیــــــــــــــــــــــــــد این موجودات است که آنها را دوست و یاور کشاورز (Farmer’s Friend) نامیده‌اند.
اثرات فعالیت کرمهای خاکی را می‌توان به ۵ دسته زیر تقسیم کرد:
۱- تأثیر مکانیکی
بطور خلاصه، عمل مکانیکی کرمها در خاک، بخصوص در مواردی که تعداد و فعالیت آنها مناسب باشد، مانند یک شخم عمیق، مفید و مؤثر واقع شده و شبکه‌ی راه‌های ایجاد شده که اکثرا به سطح خاک باز می‌شوند سبب افزایش نفوذپذیری و بهبود تهویه و زه‌کشی خاک خواهند شد . همچنین این راه‌ها اغلب مورد استفاده ریشه‌ی گیاهان برای نفوذ به عمق بیشتر قرار می‌گیرند .
۲- تأثیر روی خواص فیزیکی
در اثر ایجاد منافذ و دالانها توسط کرمها، نفوذ آب در خاک بیشتر شده و یخ‌بستن این آب در فصل سرما باعث خرد و ریز شدن دانه‌های درشت‌تر و در نتیجه پوکی خاک می‌شود. به علاوه در نتیجه افزایش منافذ، قابلیت نفوذ آب در خاک بیشتر می‌شود و به همین دلیل در اراضی صاف و مسطح، جریان آب سطحی کندتر و عمل فرسایش آبی خیلی کمتر خواهد شد.
۳- تأثیر روی خواص شیمیایی
کرمها تأثیر قابل توجهی در تجزیه‌ی بازمانده‌های گیاهی دارند.
معمولا مواد دفع‌شده و یا برگردانده شده از دهان کرم، نسبت به خاک اولیه دارای املاح محلول، کلسیم کل، پتاسیم، منیزیم و کلسیم قابل تبدیل و فسفر قابل جذب بیشتر‌ی هستند.
وجود کرمها در خاک اغلب به جلوگیری از ایجاد کمبود مواد قابل جذب گیاه کمک می‌کند.
به علاوه چون ۷۲-۵۴ درصد وزن خشک بدن این کرمها را پروتئین تشکیل می‌دهد، مقدار قابل توجهی ازت در ضمن تجزیه‌ی اجساد آنها به خاک اضافه می‌شود.
۴- تأثیر روی مشخصات بیولوژیک خاک
میکروفلور خاک که بوسیله‌ی کرمها فروبرده می‌شود از لحاظ کمی و کیفی تغییراتی پیدا می‌کند. در خاک‌های برگردانده شده بعضی از باکتری‌ها مثل باسیلوس سرئوس، (Bacillus cereus) از بین می‌روند، تعداد از تو باکتری‌ها کاهش یافته، برعکس گروهی از باکتری‌ها به خصوص هترتروف‌های تولیدکننده‌ی ویتامین B12 و باکتری‌های تولیدکننده‌ی آمونیاک و نیترات زیاد می‌شوند. تعداد و فعالیت اکتینومیست‌ها بطور قابل محسوسی بالا می‌رود، در حالیکه از رشد قارچ‌ها تا حدی جلوگیری شده و تعداد زیادی از جلبک‌ها از بین می‌روند. از لحاظ کمی، تعداد کل موجودات ذره‌بینی به شدت زیاد می‌شود بطوریکه در نمونه خاک دارای کرمهای متعدد، گاهی تعداد میکروارگانیسم‌ها به ۵-۴ برابر نمونه‌‌ی خاک فاقد این جانوران می‌رسد .
۵- تأثیر کرمها در حاصلخیزی خاک
تأثیر مثبت کرمهای خاکی در افزایش رشد گیاهان به دلایل متعددی است که به آنها بطور خلاصه اشاره می‌شود:
الف) فضولات باقی‌مانده از این جانوران که سرشار از عناصر پرمصرف و کم‌مصرف و به فرم قابل استفاده‌ی گیاه می‌باشد. از نظر عوامل شیمیایی فضولات کرمها دارای مقادیر بیشتر‌ی از مواد آلی و عناصر بازی قابل تبادل شامل سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، فسفر و منگنز قابل استفاده‌ی گیاه نسبت به خاک اطراف است.
ب) تأثیر بر جمعیت میکروبی خاک که بطور مفصل در قسمت تأثیر‌ات بیولوژیک توضیح داده شد.
ج) ترشح بعضی از ویتامین‌ها در خاک از جمله ویتامین‌های گروه B و ویتامین D.
د) وجود مواد تحریک‌کننده‌ی رشد گیاه از قبیل اکسین و سیتوکسین در فضولات کرمهای خاکی.
ه) نقش کرمهای خاکی در تعدیل درجه‌‌ی حرارت خاک، بطوریکه زمین‌های دارای این جانداران در شب گرم‌تر و در روز خنک‌تر از اراضی مجاور هستند.
و) تونل‌ها و دالانهای حفر شده توسط کرمهای خاکی منجر به حرکت سریع‌تر آب و عناصر غذایی به سمت محیط پیرامون ریشه می‌شود.
ز) تأثیر کرمهای خاکی بر روی میزان ازت خاک به صورت مستقیم و غیرمستقیم.
ح) تأثیر کرمهای خاکی در افزایش واکنش قارچ‌های مایکوریزا، باکتری‌های ریزوبیوم و فرانکسیا که نقش عمده‌ای در افزایش جذب فسفر و ازت گیاه دارند.
در خصوص کرمهای خاکی، رابطه‌ی به‌وجود آمده بین گیاه و این میکروارگانیسم‌ها با کارایی بیشتر‌ی صورت می‌گیرد.
در ادامه همین فواید که در بالا ذکر شد را به طور مفصل جهت مطالعه علاقه مندان می آوریم .
کرم خاکی و حاصلخیزی خاک
کرمهای خاکی در حدود ۶۰۰ میلیون سال پیش به‌وجود آمده و از آن زمان تا حال شاهد تکامل گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری بوده‌اند. شکل ظاهری این موجودات در طی این مدت تغییر چندانی نکرده و هم‌اکنون نیز بین گونه‌های مختلف آنها از این نظر تفاوت قابل توجهی به چشم نمی‌خورد.
این موجودات ارزشمند به مدت چندین میلیون سال اراضی موجود در سطح کره‌‌ی زمین را در کمال آرامش و سکوت زیر و رو کرده‌اند و بدین صورت نقش مهمی در جریان چرخه‌ی عناصر ایفا نموده و در نهایت شرایط مساعدی جهت رشد بهتر گیاهان به‌وجود آورده‌اند.
چارلز داروین از جمله اولین کسانی است که به نقش قابل توجه این موجودات در حفظ سلامت سیستم خاک اشاره کرده است. او کرمهای خاکی را مسئول تجزیه‌ی مواد گیاهی و جانوری مرده دانسته و بهبود ساختمان، وضعیت تهویه و ارتقاء سطح حاصلخیزی خاک را به فعالیت این موجودات نسبت می‌دهد.
با توجه به فعالیـــــــت‌های چندجانبه و بسیار مفیــــــــــــــــــــــــــد این موجودات است که آنها را دوست و یاور کشاورز (Farmer’s Friend) نامیده‌اند.
تأثیر فعالیت کرمها در خاک
اثرات فعالیت کرمهای خاکی را می‌توان به ۵ دسته زیر تقسیم کرد:
۱- تأثیر مکانیکی
۲- تأثیر روی خواص فیزیکی
۳- تأثیر روی خواص شیمیایی
۴- تأثیر روی مشخصات بیولوژیک خاک
۵- تأثیر کرمها در حاصلخیزی خاک
فواید کرم خاکی در حاصلخیزی خاک
تاثیر مکانیکی کرم خاکی بر روی حاصلخیزی خاک زراعی
: برای اولین‌بار داروین، کرمهای خاکی را شخم زنندگان اولیه لقب داد و گفت کرمهای خاکی لوله‌ی گوارشی خاک هستند. چرا که از اعمال مهم کرمها در خاک حفر راه‌ها و دالانهای زیرزمینی است که تعداد و عمق آنها بر حسب نوع کرم و جنس خاک تغییر می‌کند. مثلا لومبریکوس ترستریس که گونه‌ی مهم و فراوان خاک است تقریبا تا عمق ۲ متری هم نفوذ می‌کند. در خاک‌های نواحی گرم و خشک، کرمها در جستجوی رطوبت، حتی گاهی خود را به عمق حدود ۶ متری هم می‌رسانند.
کرمهای خاکی دالان‌هایی موازی سطح خاک حفر می‌کنند و با دالانهای عمودی آنها را به سطح خاک وصل می‌کنند. گاهی در یک هکتار طول این کانال‌ها به ۵/۴ کیلومتر در سال می‌رسد، ضمن حفر این دالانها، توسط ترشحاتی که انجام می‌دهند دیواره آنها سخت و تیره‌رنگ می‌شود. سطح داخلی این دالانها اغلب بوسیله‌ی مواد رنگی آجری، سیاه و یا سفید پوشیده می‌شود. رنگ آجری در نتیجه اکسیده‌شدن آهن فرو (Fe++) و رنگ سیاه بیشتر در زمین‌های تهویه شده و سرشار از مواد آلی در نتیجه‌ی مخلوط شدن مواد هومیک با خاک و بالاخره رنگ سفید در اثر آهک (CaCO3) حاصل از متابولیسم کرم و یا رسوب بی‌کربنات‌های محلول به‌وجود می‌آید. بطورکلی کرمها، خاک‌هایی با بافت سنگین‌تر را ترجیح می‌دهند و فرو رفتن به عمق زیاد، دلیل بر نامساعدبودن شرایط تغذیه و محیط آن‌ها‌ست.
در خاک‌های سبک مناطق خشک، کرمها فضولات خود را در منافذ و شکاف‌های موجود در دیواره‌ی دالانها قرار داده با این وسیله تقریبا آنها را سیمان می‌کنند، در ضمن مواد مخاطی که از منافذ جلدی کرمها ترشح می‌شود، دیواره‌ی دالانها را به حالت نرم و لغزنده درمی‌آورد.
بطور خلاصه، عمل مکانیکی کرمها در خاک، بخصوص در مواردی که تعداد و فعالیت آنها مناسب باشد، مانند یک شخم عمیق، مفید و مؤثر واقع شده و شبکه‌ی راه‌های ایجاد شده که اکثرا به سطح خاک باز می‌شوند سبب افزایش نفوذپذیری و بهبود تهویه و زه‌کشی خاک خواهند شد.
همچنین این راه‌ها اغلب مورد استفاده ریشه‌ی گیاهان برای نفوذ به عمق بیشتر قرار می‌گیرند و این موضوع بخصوص در خاک‌هایی با مواد آلی زیاد که در آنها سطح دالانها بوسیله‌ی مواد هوموسی پوشیده می‌شوند، برای رشد ریشه و در نتیجه تقویت خود گیاه بسیار مفید خواهد بود.
کرم خاکی و باروری خاک
تأثیر کرم خاکی روی خواص فیــــــزیکی خاک
کرمها در تغییر ساختمان (Structure) خاک و تبدیل آن به فرم تکه‌ای (Grumeleuse) نقش مؤثر‌ی دارند. بطوریکه در نتیجه‌ی تأثیر آنها روی خاک‌های چرنوزوم، ساختمان خاک‌دانه‌ها به سرعت از حالت منشوری (Prismatique) به شکل تکه‌های نامنظم و یا مدور درمی‌آید، همین‌طور سهم کرمها در ایجاد چنین حالتی در ساختمان هوموس نوع مول قابل توجه است
قسمت عمده‌ای از تغییرات فیزیکی به‌وجود آمده در سیستم خاک را می‌توان به فعالیت گروه اندوجیک از کرمهای خاکی نسبت داد.
کرمها در تغییر بافت (Texture) خاک هم دخالت دارند. معمولا خاک‌هایی که بوسیله‌ی کرمها خورده شده، دوباره از دهان برمی‌گردند دارای ذرات خیلی کوچک و نرم از خاک اصلی هستند. در مورد یک نوع خاک شنی که مورد مطالعه قرار گرفته مشاهده شده است که ذرات فرو برده شده پس از برگردانده‌شدن اکثرا قطری کمتر از ۲/۰ میلی‌متر داشته‌اند.
کرمها همچنین نقش بسیار مهم و مؤثر‌ی برای تغییر دادن شکل ظاهری نیمرخ خاک دارند. بدین ترتیب که معمولا در خاک‌های زیر کشت از طرفی با همراه‌بردن مواد آلی مختلف و بقایای گیاهی به داخل دالانهای عمیق خود و در ضمن با مصرف مواد غذایی در قسمت سطحی و دفع آنها در مجاری عمیق سبب انتشار و یکنواخت‌شدن نسبی مواد آلی در نیمرخ خاک شده و از طرف دیگر با کندن خاک‌های عمقی برای ایجاد دالان و انتقال آن خاک‌ها به قسمت سطحی موجب یکنواخت‌شدن مواد رسی و آهکی و سایر مواد متراکم در افق‌های زیرین، در نیمرخ خاک خواهند شد.
تأثیر کرمها در نیمرخ خاک‌های غیر زراعی مثل علفزارهای دائمی که سالیان متمادی دست نخورده باقی می‌مانند به این ترتیب است که این جانوران ضمن ایجاد دالانهای زیرزمینی، بطور مداوم مقداری از خاک عمقی را به قسمت سطحی می‌آورند. این خاک‌های به دلیل عدم اجرای کارهای کشاورزی به تدریج در سطح متراکم شده، بطور متوسط لایه‌ای به قطر ۴/۰-۲/۰ میلی‌متر در سال روی قشر سطحی خاک می‌افزایند که پس از چندین سال به قطر قابل توجهی می‌رسد و در زیر لایه‌ی سطحی، بستری از سنگریزه‌ها به‌وجود می‌آید چون معمولا کرمها ذرات درشت‌تر را در زیر ذرات کوچک و نرم‌شده مدفون می‌کنند.
همچنین آغشته‌شدن مواد معدنی و آلی با ترشحات لزج بدن کرمها که از دستگاه گوارش کرمها ایجاد می‌شود، موجب پایداری خاک‌دانه‌ها می‌شود.
همچنین در اثر ایجاد منافذ و دالانها توسط کرمها، نفوذ آب در خاک بیشتر شده و یخ‌بستن این آب در فصل سرما باعث خرد و ریز شدن دانه‌های درشت‌تر و در نتیجه پوکی خاک می‌شود. به علاوه در نتیجه افزایش منافذ، قابلیت نفوذ آب در خاک بیشتر می‌شود و به همین دلیل در اراضی صاف و مسطح، جریان آب سطحی کندتر و عمل فرسایش آبی خیلی کمتر خواهد شد.
کرم خاکی و حاصلخیزی خاک
تأثیر کرم خاکی روی خواص شیمیایی خاک کشاورزی
کرمها تأثیر قابل توجهی در تجزیه‌ی بازمانده‌های گیاهی دارند. مثلا در مورد یک لاشبرگ گیاهی که C/N آن حدود ۲۳ بوده، مشاهده شده است که مصرف آن بوسیله‌ی کرمها نسبت C/N را به حدود ۱۱ تقلیل داده است.
به علاوه کرمها بالاخص در مناطق معتدل به هوموسی‌شدن موادگیاهی کمک فراوانی می‌کنند که این کمک از طریق خردکردن بازمانده‌های گیاهی و منتشرکردن آنها در نیمرخ خاک، ازدیاد تهویه، خنثی‌کردن ph، ایجاد تغییرات کمی و کیفی در میکروفلور خاک و بطورکلی بالابردن فعالیت بیولوژیک آن، تولید مقداری آمونیاک و اوره در ضمن تجزیه‌ی اجساد آنها و بالاخره مخلوط کردن موادگیاهی در حال تجزیه با ذرات خاک انجام می‌گیرد و اسیدهای هومیک تشکیل شده بلافاصله بوسیله‌ی ذرات کلوئیدی خاک جذب‌شده و سبب تولید هوموس نوع مول می‌شوند.
کرمها از نظر ازدیاد ظرفیت تبادلی خاک و همین‌طور افزایش مقدار املاح محلول و مواد قابل جذب برای گیاه نهایت اهمیت را دارند چرا که ذرات معدنی خاک ضمن عبور از دستگاه گوارش کرم خرد و نرم شده در ضمن با مواد آلی و هومیک به شدت مخلوط می‌گردند و به همین دلیل ظرفیت تبادل کاتیونی بطور قابل ملاحظه‌ای بالا می‌رود به علاوه قسمتی از این مواد معدنی، کم و بیش تجزیه شده و به فرم قابل جذب برای گیاه تبدیل می‌شوند.
معمولا مواد دفع‌شده و یا برگردانده شده از دهان کرم، نسبت به خاک اولیه دارای املاح محلول، کلسیم کل، پتاسیم، منیزیم و کلسیم قابل تبدیل و فسفر قابل جذب بیشتر‌ی هستند.
وجود کرمها در خاک اغلب به جلوگیری از ایجاد کمبود مواد قابل جذب گیاه کمک می‌کند. مثلا در مورد نوعی خاک که مولبیدن کل آن زیاد بوده، ولی گیاه کاشته شده در آن به علت کمبود فرم قابل جذب، علائم کمبود این ماده را نشان می‌داده، فعالیت کرمها سبب برطرف‌شدن علائم و رشد بهتر و سریع‌تر گیاه گردیده است.
وجود کرمها در افزایش مقدار ازت خاک هم بسیار مؤثر است. این جانوران مقدار زیادی مواد ازت‌دار ترشح می‌کنند که تقریبا نیمی از آن به صورت مواد لزج موکوپروتئینی است که بوسیله‌ی سلول‌های غدد پیدرمی ترشح می‌شوند و نیمی دیگر به حالت مایعی است که دارای آمونیاک، اوره و احتمالا اسید اوریک می‌باشد، تمام این مواد ازت ترشح شده بوسیله‌ی کرم، یا خود محلول بوده و یا به سرعت در نتیجه‌ی فعالیت میکروفلور خاک به فرم محلول تبدیل می‌شوند. به علاوه چون ۷۲-۵۴ درصد وزن خشک بدن این کرمها را پروتئین تشکیل می‌دهد، مقدار قابل توجهی ازت در ضمن تجزیه‌ی اجساد آنها به خاک اضافه می‌شود.
تأثیر دیگر کرمها در خواص شیمیایی خاک، تغییر PH خاک است. موادی که از دستگاه گوارش کرم می‌گذرند، به حدود خنثی نزدیک‌تر می‌شود. این امر ممکن است در نتیجه‌ی ترشحات آهکی بعضی غدد داخلی و یا مجموعه‌ی ترشحات روده‌ای، بالا رفتن مقدار مواد تولیدکننده‌ی آمونیاک و یا بالاخره در اثر تغییرات ایجاد شده در ترکیب کلوئیدی خاک باشد.
تأثیر کرم خاکی روی مشخصات بیولوژیکی خاک
میکروفلور خاک که بوسیله‌ی کرمها فروبرده می‌شود از لحاظ کمی و کیفی تغییراتی پیدا می‌کند. در خاک‌های برگردانده شده بعضی از باکتری‌ها مثل باسیلوس سرئوس، (Bacillus cereus) از بین می‌روند، تعداد از تو باکتری‌ها کاهش یافته، برعکس گروهی از باکتری‌ها به خصوص هترتروف‌های تولیدکننده‌ی ویتامین B۱۲ و باکتری‌های تولیدکننده‌ی آمونیاک و نیترات زیاد می‌شوند. تعداد و فعالیت اکتینومیست‌ها بطور قابل محسوسی بالا می‌رود، در حالیکه از رشد قارچ‌ها تا حدی جلوگیری شده و تعداد زیادی از جلبک‌ها از بین می‌روند. از لحاظ کمی، تعداد کل موجودات ذره‌بینی به شدت زیاد می‌شود بطوریکه در نمونه خاک دارای کرمهای متعدد، گاهی تعداد میکروارگانیسم‌ها به ۵-۴ برابر نمونه‌‌ی خاک فاقد این جانوران می‌رسد . مطلب مهم دیگر اینکه برگ‌ها و خرده‌های گیاهان که به عنوان ماده‌ی غذایی ذخیره به داخل دالانها برده می‌شوند در اثر آغشته‌شدن به بزاق کرمها، خیلی سریع‌تر مورد تجزیه قرار می‌گیرند، با این ترتیب در نتیجه‌ی وجود کرمها فعالیت بیولوژیک خاک در حد قابل توجهی افزایش می‌یابد. بطورکلی می‌توان گفت که فعالیت میکروارگانیسم‌های خاک در اطراف ریشه‌هایی که در دالانهای حفر شده توسط کرمهای خاکی نفوذ کرده‌اند تشدید می‌شود. جانورانی که خود قدرت حفر خاک را ندارند از راه‌های ایجاد شده بوسیله‌ی کرمها استفاده کرده، تا عمق بیشتر‌ی انتشار خواهند یافت.
همچنین بالاآوردن خاک‌های عمقی به سطح و برعکس پرشدن دالانهای عمقی از خاک سطحی، به انتشار میکروارگانیسم‌ها در افق‌های مختلف خاک کمک کرده، باعث افزایش فعالیت بیولوژیک خاک خواهند گردید.
تأثیر کرمها در حاصلخیزی خاک
ارتقاء سطح حاصلخیزی خاک، از طریق فراهم‌آوردن شرایطی است که در اثر آن تجزیه‌ی مواد آلی به منظور آزاد کردن عناصر قابل استفاده‌ی گیاه با سرعتی صورت می‌گیرد که هیچ‌گونه محدودیتی جهت رشد گیاه به‌وجود نمی‌آید. در این میان فون خاک و به ویژه کرمهای خاکی از اهمیتی ویژه برخوردار می‌باشند. تأثیر مثبت کرمهای خاکی در افزایش رشد گیاهان به دلایل متعددی است که به آنها بطور خلاصه اشاره می‌شود:
الف) فضولات باقی‌مانده از این جانوران که سرشار از عناصر پرمصرف و کم‌مصرف و به فرم قابل استفاده‌ی گیاه می‌باشد. از نظر عوامل شیمیایی فضولات کرمها دارای مقادیر بیشتر‌ی از مواد آلی و عناصر بازی قابل تبادل شامل سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، فسفر و منگنز قابل استفاده‌ی گیاه نسبت به خاک اطراف است. نتایج حاصل از اندازه‌گیری عناصر فوق در ۶ نوع خاک در کشور نیجریه در جدول شماره ۲ آورده شده است.
مقدار فضولات کرمها در علفزارها و جنگل‌ها به ترتیب ۱۳۳ و ۹۸ تن در هکتار در یک سال می‌باشد.
ب) تأثیر بر جمعیت میکروبی خاک که بطور مفصل در قسمت تأثیر‌ات بیولوژیک توضیح داده شد.
ج) ترشح بعضی از ویتامین‌ها در خاک از جمله ویتامین‌های گروه B و ویتامین D.
د) وجود مواد تحریک‌کننده‌ی رشد گیاه از قبیل اکسین و سیتوکسین در فضولات کرمهای خاکی.
ه) نقش کرمهای خاکی در تعدیل درجه‌‌ی حرارت خاک، بطوریکه زمین‌های دارای این جانداران در شب گرم‌تر و در روز خنک‌تر از اراضی مجاور هستند.
و) تونل‌ها و دالانهای حفر شده توسط کرمهای خاکی منجر به حرکت سریع‌تر آب و عناصر غذایی به سمت محیط پیرامون ریشه می‌شود.
ز) تأثیر کرمهای خاکی بر روی میزان ازت خاک به صورت مستقیم و غیرمستقیم.
میزان ازت اضافه شده از طریق لاشه‌ی این جانداران ۷-۶ کرم به ازای هر مترمربع در سال مواد ازته‌ی مایع ترشح شده توسط آنها حدود ۱۰ گرم در هر مترمربع در سال است. همچنین حدود ۴۰% از تثبیت‌کننده‌های هوازی و ۱۳% از تثبیت‌کننده‌های ازت غیرهوازی در محدوده‌ای از خاک اطراف ریشه که تحت تأثیر فعالیت کرمهای خاکی است، تجمع می‌یابند.
ح) تأثیر کرمهای خاکی در افزایش واکنش قارچ‌های مایکوریزا، باکتری‌های ریزوبیوم و فرانکسیا که نقش عمده‌ای در افزایش جذب فسفر و ازت گیاه دارند.
در خصوص کرمهای خاکی، رابطه‌ی به‌وجود آمده بین گیاه و این میکروارگانیسم‌ها با کارایی بیشتر‌ی صورت می‌گیرد.
آن‌چه در اینجا ذکر آن الزامی به نظر می‌رسد اینکه، کلیه‌ی تغییراتی که کرمهای خاکی در خاک باعث می‌شوند، اعم از تغییرات مکانیکی، فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و… هر کدام به نحوی در افزایش حاصلخیزی خاک مؤثر‌ند.
کرم خاکی و محیط زیست
کرم خاکی در گلدان مضر است
سوالی که احتمالا برای همه شما دوستان پیش میاد اینه که با این کرمی که گفتیم اینقدر مفید هست توی گلدان چه کنیم؟
با توجه یه اینکه گلدان فضای خیلی محدودی دارد و خاک کمی درون آن ریخته می شود و همچنین خاک با کیفیت انتخاب می شود باید کرمها را از خاک خارج کرد. چون کرم ها با حرکات خود همان خاک اندک را نرم کرده و به راحتی از زیر گلدا خارج می شود. از طرفی کرم ها با تکثیر خود و افزایش جمعیت درون خاک گلدان دیگر جایی برای رشد ریشه نمی گذرانند.
از علائمی که نشان دهنده زیاد بودن جمعیت کرم ها درون خاک هست ، عدم جذب آب توسط خاک می باشد و در نتیجه به مرور گیاه زرد می شود. در این حالت حتما خاک جدید و بدون کرم را جایگزین کنید.
یک دلیل دیگر چسبنده بودن مدفوع کرم خاکی است . گرچه از نظز ارزش غذایی فوق العاده است اما در گلدان نباید کرم خاکی زنده وجود داشته باشد .
مرتضی عبدالعالی زاده